دانشگاه زنجان، یکی از دانشگاه های دولتی زیر نظر وزارت علوم،تحقیقات و فناوری است که در شهر زنجان قرار دارد. 
شوراي گسترش آموزش عالي در جلسه شماره 97 مورخ 15/5/1353 تأسيس مدرسه عالي كشاورزي و دامپروري را در رشته‌هاي مديريت كشاورزي و دامپروري (مقطع كارشناسي) در شهر زنجان تصويب كرد. به دنبال آن در 14 اسفندماه سال 1353 اولين جلسه هيأت امناي مدرسه عالي زنجان تشكيل و مقرر گرديد كه از اول مهرماه سال 1354 فعاليت آموزشي خود را با پذيرش 72 دانشجو از طريق آزمون سراسري در دو رشتة مديريت كشاورزي و مديريت دامپروري آغاز كند. بدين ترتيب كار آموزشي دانشگاه زنجان (مدرسه عالي كشاورزي و دامپروري) رسماً از سال 1354 آغاز شد.
در آذرماه همان سال با تصويب هيأت دولت، زميني به مساحت400 هكتار براي انجام فعاليت‌هاي آموزشي و كارهاي عمراني از طريق سرجنگلداري وقت استان در اختيار دانشگاه قرار گرفت.
مدرسه عالي كشاورزي و دامپروري زنجان در مورخ 2/12/1355 از سوي شوراي گسترش آموزش عالي به دانشكده كشاورزي زنجان با دو رشته كشاورزي و دامپروري در مقطع كارشناسي، تغيير نام پيدا كرد. بنابه مصوبه ستاد انقلاب فرهنگي در مورخه 25/5/1361 در چارچوب تغيير نظام آموزش عالي كشاورزي، دانشكده كشاورزي زنجان به آموزشكده كشاورزي زنجان تبديل گرديد. ولي براثر تلاش عده‌اي از مسئولين استان و دانشگاهيان و با توجه به وجود امكانات خوب در استان، موضوع تغيير نام آن مجدداً در جلسه مورخ 11/3/1364 شوراي بازگشايي وزارت فرهنگ و آموزش عالي سابق مطرح و به دانشكده كشاورزي زنجان تغيير نام پيدا كرد.
باتوجه به موافقت مورخ 5/2/1366 شوراي گسترش آموزش عالي، مبني بر پذيرش دانشجو در آموزشكده فني زنجان، شوراي مذكور با تبديل دانشكده كشاورزي زنجان به مجتمع آموزش عالي زنجان (شامل آموزشكده فني و دانشكده كشاورزي) در تاريخ 19/2/1366 نيز موافقت نمود.
همچنين با تأسيس دانشكده علوم در سال 1369 و دانشكده ادبيات و علوم انساني در سال 1370، سرانجام در تاريخ 15/11/1370 با تغيير نام مجتمع آموزش عالي زنجان به دانشگاه زنجان از سوي وزارت فرهنگ و آموزش عالي وقت موافقت بعمل آمد.
دانشگاه زنجان از نظر وسعت پس از دانشگاه صنعتی اصفهان دومین دانشگاه بزرگ کشور شناخته می شود. این دانشگاه در سال ۹۲ به عنوان سبزترین دانشگاه کشور و ۱۲۸ امین دانشگاه سبز جهان به انتخاب مؤسسه «گرین متریک» در میان ۳۰۱ دانشگاه برتر قرار گرفت. همچنین در سال 2020 در رتبه بندی لایدن در بین 36 دانشگاه برتر جهان، موفق به کسب رتبه 34 شده است.

اهداف و وظایف اساسی دانشگاه
 اهداف : 
• پرورش استعدادها از طریق آموزش و پژوهشهای علمی به منظور كمك به تجهیز و تأمین نیروی انسانی متخصص مورد نیاز كشور 
• ایجاد امكانات پژوهشی به منظور شناخت عوامل بالقوه ناشناخته و درجهت افزایش توان علمی در زمینه علوم مختلف
وظایف: 
• آموزش دانشجویان در رشته‌های مختلف
• برقراری روابط دانشگاهی با دانشگاه‌های داخل یا خارج از كشور از طریق قراردادهای فرهنگی و دانشگاهی
• تشكیل سمینارها و كنفرانسهای علمی و آموزشی
• ترجمه‌وتألیف‌كتب‌ونشریات در زمینه‌های مختلف علمی

این دانشگاه با شعار آفتاب توسعه استان دارای 5 دانشکده  ۴۷۰ عضو هیئت علمی و بیش از ۱۰ هزار دانشجو است که در سه مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد و دکتری مشغول تحصیل هستند. و هر ساله تعداد زیادی از رشته های دانشگاهی در این دانشگاه ارائه می شود. در ادامه لیست دانشکده ها و رشته های ارائه شده در این دانشگاه بیان شده است.
دانشکده مهندسی: مهندسی برق، مهندسی مکانیک، مهندسی کامپیوتر، مهندسی عمران، مهندسی نقشه برداری، مهندسی معدن، مهندسی شیمی، مهندسی مواد، معماری، نقاشی
دانشکده علوم انسانی: روانشناسی، زبان و ادبیات فارسی، تربیت بدنی، جغرافیا و ژئوماتیک، مترجمی زبان انگلیسی، الهیات، تاریخ و تمدن ملل اسلامی، حسابردای، معارف اسلامی، مدیریت بازرگانی، مدیریت صنعتی، راهنمایی و مشاوره، حقوق، علوم اقتصادی
دانشکده علوم پایه:  شیمی، فیزیک، ریاضی، زمین شناسی، زیست شناسی، آمار، محیط زیست
دانشکده کشاورزی: آموزش و ترویج کشاورزی، باغبانی، زراعت و اصلاح نباتات، مهندسی آب، علوم دامی، گیاه پزشکی، صنایع غذایی، خاک شناسی
دانشکده فنی و مهندسی ابهر: مهندسی برق، مهندسی مکانیک

تعدادی از اساتید برجسته این دانشگاه را می توان به شرح زیر نام برد:
• محمود درگاهی: نویسنده، پژوهشگر و استاد گروه ادبیات پارسی
• مهدی محبتی  نویسنده، پژوهشگر و دانشیار گروه ادبیات پارسی
• سعدالله نصیری قیداری: نماینده مجلس شورای اسلامی، معاون حقوقی و امور مجلس وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و رئیس دانشگاه شهید بهشتی
• پروفسور علی رمضانی: استاد برجسته شیمی ایران
• دکتر صالح مبین: استاد دانشکده مهندسی برق و جزو دانشمندان یک درصد دنیا
• دکتر عباس ربیعی: استاد دانشکده مهندسی برق و جزو دانشمندان دو درصد دنیا
• دکتر منصور اجاقی: استاد دانشکده مهندسی برق و جزو دانشمندان دو درصد دنیا
• دکتر فرشاد مریخ بیات: استاد دانشکده مهندسی برق و جزو دانشمندان دو درصد دنیا
• دکتر اصغر طاهری: استاد دانشکده مهندسی برق و جزو دانشمندان دو درصد دنیا
• دکتر مصطفی طاهری: استاد دانشکده مهندسی برق و نماینده مردم زنجان در دوره یازدهم مجلس شورای اسلامی
• دکتر محسن افشارچی: استاد دانشکده مهندسی کامپیوتر و استاندار زنجان
• دکتر امید رحمانی: استاد دانشکده مکانیک و جزو دانشمندان دو درصد دنیا
• دکتر محمد علی رضوانی: استاد دانشکده شیمی و جزو دانشمندان دو درصد دنیا
• دکتر سعید تقوی فردود: پژوهشگر پسادکتری دانشگاه زنجان و جزو دانشمندان دو درصد دنیا

امکانات دانشگاه زنجان
دانشگاه زنجان از دانشگاه های برتر و رتبه یک دولتی محسوب می شود و امکانات رفاهی قابل توجهی برای دانشجویان بومی و غیر بومی خود در نظر می گیرد که در ادامه لیستی از امکانات این دانشگاه ارائه شده است.
 - 26 آزمایشگاه و کارگاه آموزشی
 - کتابخانه
 - سایت کامپیوتر دانشگاه مجهز به نرم افزارهای مرتبط با رشته های تحصیلی
 - سلف سرویس
 - امکانات ورزشی
 - موزه تاریخ طبیعی

امکانات خوابگاهی دانشگاه زنجان
 - دارای 8 خوابگاه دولتی برای دانشجویان پسر
 - دارای 6 خوابگاه دولتی برای دانشجویان دختر
 - دارای 2 خوابگاه خصوصی پسران و 1 خوابگاه خصوصی دختران